مقایسه تنوع، ویژگی ها و ترکیب گیاهی در قرق بلند مدت، قرق کوتاه مدت و چرای آزاد در مراتع استپی بروجن

چکیده تنوع زیستی تعداد، غنا و ترکیب موجودات را تحت پوشش قرار می دهد. در ساده ترین شکل، تنوع را گوناگونی تعریف می کنند. روشها و شاخص های متفاوتی برای بررسی تنوع در جوامع گیاهی پیشنهاد شده است. با توجه به اهمیت اکولوژیکی تنوع با تاثیر بر عملکرد، پویایی و پایداری اکوسیستم و نیز لزوم بررسی پاسخ گیاهان نسبت به عوامل چرایی با بررسی تغییرات در ویژگی ها و ترکیب گیاهی و همچنین لزوم انتخاب بهترین روش مدیریتی جهت مدیریت بهتر و اصولی مراتع کشور، در این بررسی سعی شده تا در سه سطح تنوع، ویژگی ها و ترکیب گیاهی: سه روش مدیریتی قرق بلند مدت، قرق کوتاه مدت و چرای آزاد در مراتع استپی بروجن مورد مقایسه قرار گیرند. از طریق پیمایشهای میدانی نسبت به تشخیص تیپ های گیاهی هر منطقه مبادرت نموده و در داخل هر تیپ گیاهی اقدام به تعیین توده معرف گردید. در این منطقه معرف، نمونه برداری به روش تصادفی-سیستماتیک انجام گرفت. در داخل هر پلات ویژگیهایی از جمله درصد پوشش، میانگین حداکثر ارتفاع سطح فتوسنتز کننده هر گونه، تولید، تعداد سنبل و گل، تعداد گلچه و گل و در نهایت تعداد بذور هر گونه محاسبه گردید. برای اندازه گیری شاخص های تنوع نیز از طریق معادلات مربوطه اقدام گردید. ضمن اینکه کار شناسایی فرم های رویشی، شکل زیستی، ساختار پوشش و کلاس های خوشخوراکی گونه ها نیز بعد از نمونه برداری با استفاده از منابع موجود صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها در این بررسی پس از مرتب کردن ماتریس داده ها در نرم افزار excel با استفاده از نرم افزار pc-ord و در نهایت تحلیل تجزیه واریانس یکطرفه و مقایسات چند گانه (روش توکی) صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که در بررسی اختلاف با سطح احتمال 5% میان مناطق مورد مطالعه از لحاظ ویژگی های گیاهی به غیر از تولید، ارتفاع، فرم رویشی پهن برگ چند ساله، شکل زیستی تروفیت و میانگین تعداد گلچه و سنبلچه گونه ها در بقیه موارد این اختلافات کاملاٌ معنی دار می باشد. در بررسی تنوع گیاهی میان مناطق مورد مطالعه نیز این اختلاف با سطح احتمال 5% کاملاٌ معنی دار بوده و در اکثر موراد بیشترین میزان ضرایب بدست آمده برای شاخص ها به ترتیب مربوط به قرق بلند مدت، قرق کوتاه مدت و چرای آزاد می باشد، تنها در مورد شاخص تنوع بتا این میزان در قرق بلند مدت بیشتر از چرای آزاد و چرای آزاد بیشتر از قرق کوتاه مدت بود. در نهایت ترکیب گیاهی سه منطقه مورد مطالعه نیز دارای اختلاف معنی داری بوده و چرای حیوانات باعث تغییرات زیادی در ترکیب گیاهی به ترنیب در منطقه چرای آزاد و قرق کوتاه مدت شده است. اگرچه قرق بلند مدت از نظر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی در شرایط ایده الی قرار دارد ولی قرق کوتاه مدت نیز باعث احیا پوشش گیاهی شده است و به عنوان گزینه مدیریتی قابل قبول معرفی می شود. کلمات کلیدی: مدیریت مرتع، ترکیب گیاهی، تنوع گونه ای، شاخص های تنوع، تنوع آلفا و بتا، مراتع استپی، بروجن